Ön çapraz bağ kopması dizimizi yerinde tutan en önemli bağlardan olan ön çapraz bağın sıklıkla sporsal aktiviteler sırasında bütünlüğünü kaybetmesidir. Özellikle ani duruş ve yön değiştirmeyi, zıplama ve yere düşmeyi gerektiren futbol, basketbol, kayak, voleybol ve hentbol gibi sporlarda ön çapraz bağ yaralanması çok daha sık görülür.

Hastalar sıklıkla dizlerinden ani ve kuvvetli bir ses geldiğini söylerler. Yaralanma sonrası kopan bağın kanamasına bağlı dizde ani şişlik oluşur. Dizin üzerine basmak ciddi şekilde ağrı verir. Hastalar dizlerinde her an dönme olacakmış gibi bir his ile dizlerine basmakta zorluk çekerler.

Ön çapraz bağın yaralanma derecesine ve hastanın aktivite durumuna göre istirahat ve sonrasında egzersiz ile dizi kuvvetlendirmeyi içeren bir tedavi verilebileceği gibi cerrahi olarak da bağ yerine koyulabilir. Özellikle genç sporcularda çapraz bağ yaralanmasını engellemek için verilecek egzersiz programları ile bu yaralanmanın önüne geçmek mümkündür.

Ön çapraz bağınız koptuğunda sıklıkla şunları hissedersiniz:
Yüksek seste bir kopma sesi yada kopma hissi
Yapılan spora devam edemeyecek şekilde ciddi diz ağrısı
Dizde hızlı şişme
Diz hareketinin kaybı
Dize yük verildiğinde dizde boşalma hissi, merdiven inip çıkamama

Başınıza böyle bir yaralanma geldiğinde hemen o an yapacağınız en iyi şey dizinize bir havlu üzerinde soğuk uygulaması olacaktır. Ardından mutlaka bir ortopedi uzmanını görmeniz gerekir.

Ön çapraz bağ kopması eğer yeni oluştuysa, sıklıkla dizdeki diğer yapılarda da hasar olabileceği akıldan çıkarılmamalıdır. Bu sebeple kesinlikle ön çapraz bağ kopması sonrası en az 3 hafta hastaya cerrahi işlem uygulanmaz. Bu süre hastanın bilinen yada bilinmeyen ek bağ yaralanmalarının iyileşebilmesi için gerekli en az süredir. Dizdeki ödem ve çevre yapılardaki hasar düzeldikten sonra hasta ameliyat olmak için hazırdır.

Ön çapraz bağ dizi aynen atı dizgininin tuttuğu gibi tutmaktadır. Bu sebeple yokluğunda dizde aşırı salınım hareketi olur, bu da dizde başta menisküsler olmak üzere bir çok yapı ve kıkırdakta hasara sebep olur.

Ön çapraz bağ kopmasına yatkınlığı arttıran bazı durumlar şunlardır:
Kadınlar dizlerinin anatomisi ve hormonal sebepler ile yaralanmaya daha açıktır
Daha önce belirtilen (futbol, basketbol, voleybol, hentbol, kayak, jimnastik gibi) spor dallarını yapıyor olmak
Yetersiz kondüsyon ve idman
Kötü spor ayakkabı ve spor ekipmanı kullanımı
Kötü saha (özellikle yapay çimler)

Ne Zaman Ameliyat Yapılmalıdır?

Yaralanma üzerinden 3-4 hafta geçtikten sonra ameliyat mümkün olan en erken tarihte yapılmalıdır.

Belirtmeliyim ki şu an profesyonel sporculara yaptığım ameliyat tekniği ve kullanılan malzemeler ile profesyonel olmayan hastalara yaptığım ameliyat ve malzemeler tamamen aynıdır. Bir çok hastanın sorduğu ‘tekrar spor yapabilir miyim?’ sorusunun cevabı, uygun fizik tedavi ve sonrasında spor terapisi ile kesinlikle ‘evet’tir. Özellikle yapılan spora uygun rehabilitasyon ve spor terapisi çok önemlidir.

Ameliyat sıklıkla 1 saat civarı sürer. Ameliyat kapalı bir şekilde gerçekleştirilir. Estetik dikişler kullanılarak yara kapatılır, bu sayede dikiş alınmasına gerek kalmaz.

Hastalar ekrandan kendi ameliyatlarını rahatlıkla izleyebilirler. Bu durumun iyileşmeyi hızlandırdığı da belirtilmektedir. Bu sebeple ben ameliyat boyunca hastaya ameliyatı anlatmaya çalışır ve kendi ameliyatını izlemesini isterim. Mümkün olmazsa da mutlaka ameliyattan sonra ameliyatını hastaya izletirim.

Ameliyattan saatler sonra hasta ayağa kalkıp adım atabilir. Ortalama 1 gün hastanede yatılır.

Şart olmamakla birlikte çoğu hastada açı ayarlı bir dizlik kullanıyorum. Bu dizlik dizin hangi dereceye kadar hareket edeceğini belirlier. Yaklaşık 3 hafta kullanılır. Sonrasında ilk önce fizik tedaviye, ardından da eğer spor yapıyorsa yaptığı spor uygun spor terapisine başlarız.

Hastalar 4-6 hafta arası günlük aktivitelerini rahatlıkla yapar hale gelirler. Spora geri dönüş ise 6-9 ay arası sürmektedir.