Dizlerimiz bizi ayakta tutan ve hareket etmemizi sağlayan en önemli eklemlerimiz. Çoğu zaman vücut ağırlığımızın 5-6 misli yük taşımak zorunda kalan dizlerimiz bir çok farklı sebeple zaman içerisinde ağrılı bir hal alabiliyor. Diz ağrısı hayat kalitemizi doğrudan etkileyen en büyük sorun olarak karşımıza çıkabiliyor.

Dizlerimiz sadece yürüme, koşma gibi aktivitelerde değil, eğilme, kalkma, çömelme, denge kurma gibi daha bir çok aktivitede oldukça önemli roller üstlenir. Her an hasarlanmaya açık oldukça karmaşık bir yapısı vardır.

Diz ağrıları gençlerde daha çok yapısal problemler yada spor yaralanmalarına bağlı olabilirken yaş ilerledikçe yıpranma ve kas zayıflığı gibi sebepler diz ağrısı sebebi olarak karşımıza çıkmaktadır. İsterseniz en çok diz ağrısı yapan hastalıklara kısaca göz atalım…

1-Kondromalazi Patella

Kondromalazi patella, diz kapağı kıkırdağı ile diz ekleminin uyumsuzluğuna bağlı olarak ortaya çıkar. Genç yaşta, özellikle kuadriseps denilen üst bacak kası zayıf olanlarda, uzun bacak boyu olanlarda ve hormonal sebeplerle kadınlarda oldukça sık görülür. Bu yaş grubunun en sık diz ağrısı sebebi kondromalazi patelladır.

Yapısal olarak diz kapağı diz eklemindeki yuvasına tam olarak oturmadığı için dizin bükülü kalması ile yada ayakta sabit pozisyonda uzun süre durma ile ağrı tetiklenir. Hasta uzun süre hareketsizlik sonrası ilk diz hareketinde şiddetli ağrı hisseder, dizi hareket ettirdikçe ağrı hafifler ancak tam olarak geçmez. Hastalar merdiven inip çıkmada zorlanma ve dizlerde ani boşalma hissinden de şikayet ederler.

Tedavi çok yönlü planlanmalıdır. Diz kapağını diz eklemindeki yuvasına oturtmak için diz ve üst bacak kasları kuvvetlendirilmeli, dizlik yada özel bantlama yöntemleri ile diz kapağı desteklenmeli, diz kapağı kıkırdağında ağrı sebebi olan hasarı ortadan kaldırmak için kıkırdak besleyici glukozamin ve kollajen takviyesi yapılmalı, kişiye günlük hayatta ve çalışma ortamında uyması gereken ergonomi ile ilgili eğitim verilmelidir.

Bu tedavi ve önlemlerle iyileşme sağlanamayan hastalarda yada tedaviyi hızlandırmak amacı ile diz içi PRP ve/veya hyaluronik asit uygulaması yapılabilir. Bu uygulamalardan yarar görmeyen hastalarda diz kapağına dizilim cerrahisi planlanması gerekir.

Tedavi edilmeyen hastalarda erken yaşlarda diz kireçlenmesi oluşur.

2-Menisküs Yırtığı

Menisküsler diz içerisinde yük dağılımı sağlayan, diz kıkırdaklarının birbirine sürtmesini engelleyen ve yürüme esnasında denge kurmamızı sağlayan kulak kepçesi şeklinde yapılardır. Her dizde iç ve dış olmak üzere iki adet menisküs vardır.

Özellikle genç yaşlarda dize alınan ani darbelere bağlı, ileri yaşlarda ise su kaybı ve yıpranmaya bağlı menisküs yırtıkları görülebilir. Fazla kilolu olmak menisküs yırtığına zemin hazırlar.

Menisküs yırtığı olan hasta dizinde ani boşalma hissi, merdiven inip çıkmada güçlük, dizinde dönem dönem takılma ve şiddetli ağrılardan yakınır.

Menisküs yırtığı toplumda oldukça sık gözükmektedir. Her menisküs yırtığı tedavi edilmez. Eğer yukarıda belirttiğim şikayetler varsa menisküs yırtığını tedavi etmek gerekir.

Tedavide eğer yırtık küçükse diz çevresi kas kuvvetlendirme ve diz içi PRP yada KÖK HÜCRE uygulamaları tercih edilir. Daha büyük yırtıklarda ise artroskopi ameliyatı ile yırtık menisküsün temizlenmesi gerekir. Tedavi edilmeyen yırtıklar ciddi kilitlenme ve ağrı sebebi olabilir.

3-Ön Çapraz Bağ Yaralanması

Ön çapraz bağ, dizi yerinde tutan en önemli diz bağıdır. Atın dizgini gibi dizi kontrol etmeye, ani hareketlerde dize aşırı yük binmesini engellemeye yarar. Ön çapraz bağ özellikle aktif spor yapan kişilerde dize alınan doğrudan darbeler, yada kontrolsüz bir şekilde yere düşme sonucu yırtılabilir.

Ön çapraz bağı kopuk olan kişilerde zaman içerisinde dizde aşırı hareket olması ve dizin diğer yapılarının yıpranmasına bağlı olarak diz ağrısı oluşabilir. Bu ağrı yada rahatsızlık hissi daha çok ani hareketlerde yada kişi kontrolsüz bir biçimde koştuğunda, atladığında daha belirgindir. Dizde sık sık boşalma hissi oluşabilir. Dönem dönem dizde aşırı şişme olabilir.

Tedavi edilmeyen ön çapraz bağ kopmaları ileriki yaşlarda hemen her zaman erken yaşta diz kireçlenmesine sebep olur. Özellikle 45 yaş altında, aktif sporla uğraşan kişilerde ve profesyonel sporcularda mutlaka tedavi edilmesi gerekir. 45-50 yaşından sonra tanı almış olan hastalarda ise şikayetlerinin derecesine göre konservatif tedavi, kilo verme ve egzersiz önerilebilir.

4-Diz Ekleminde Kıkırdak Aşınması (Kireçlenme)

Diz kireçlenmesi bir çok diz probleminin sonucu olarak ortaya çıkmakta ve toplumda 50 yaş üzerindeki hastaların neredeyse yarısının doktora başvurma sebebi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kilolu olmak, spor yapmamak, kadın cinsiyet, sürekli diz üzerinde iş yapmak diz kireçlenmesi ihtimalini arttıran sebeplerdir. Genç yaşta geçirilen diz yaralanmaları, diz ameliyatları, doğuştan diz anatomisinin bozuk olması da diz ekleminde kıkırdak aşınmasına sebep olur.

Hastalar uzun yol yürüyememekten, dizlerini rahat kıvıramamaktan, dizlerinde dönem dönem şişme olmasından ve ağrıdan şikayetçidir. Çoğu zaman bu şikayetler hastanın günlük işlerini yapamamasına sebep olacak kadar şiddetli olur.

Diz ekleminde kıkırdak aşınması yada kireçlenmesi olan hastalarda öncelikli amaç hasta açısından değiştirilebilecek faktörleri değiştirmektir. Hastalara mutlaka kilo vermeleri önerilir. Fizik tedavi ile üst bacak kasları ve diz çevresi kasları kuvvetlendirilerek hastanın dizine binecek yükün azaltılması hedeflenir. Bunun yanında mutlaka kıkırdak yapımını ve fonksiyonunu arttıracak glukozamin, kollajen ve hyaluronik asit takviyeleri ile tedavi desteklenir. Yine ağrı kesiciler hastanın ağrısının şiddetlendiği dönemlerde belli aralıklarla hastaya verilebilir. Ağrı kesici kullanımı bu hastalarda kontrollü olmak zorundadır yoksa böbrek yetmezliğine, kemik erimesine ve mide kanamasına sebep olabilir!

Daha ileri diz kireçlenmelerinde ameliyat öncesi KÖK HÜCRE ve PRP ile ameliyat süresi geciktirilebilir. Hastanın yaşına, kilosuna, dizindeki kıkırdak hasarının miktarında göre bu tedaviler uzun süreli rahatlama gösterebileceği gibi fayda vermeme ihtimali de vardır.

Hiç bir medikal tedavinin fayda etmediği hastalarda son çare diz protez ameliyatıdır. İyi yapılan bir diz protezi ameliyatı ile hastalar 15-20 sene boyunca konforlu bir şekilde dizlerini kullanabilir.

5-Kuadriseps Zayıflığı

Kuadriseps kası üst bacakta, diz kapağının hemen üzerinde yer alır. Kuadriseps kasında güçsüzlük olması özellikle diz kapağında ağrıya sebep olur.

Kuadriseps kası özellikle spor yapmayan kişilerde zayıf olabilir. Bu kastaki zayıflık dizde sakatlanmalara zemin hazırlar. Bunun yanında bu kası besleyen sinirlerde hasar olması da kasın zayıflığına ve diz ağrısına yol açar. Polio sekeli olan hastalarda bu kas zayıftır. Bel fıtığı olan hastalar kimi zaman bel ağrısı olmaksızın sadece kas zayıflığına bağlı diz ağrısı şikayeti ile gelebilir.

Tedavisinde öncelikle kas zayıflığının sebebini doğru tespit etmek ve sonrasında sebebi ortadan kaldıracak şekilde egzersiz yada altta yatan hastalığın tedavi edilmesi önerilir.